آزمایش سرطان در انواع مختلف تست آزمایشگاهی، تصویربرداری، معاینات آندوسکوپی، آزمایشات ژنتیکی و بیوپسی تومور تقسیم می شود. در اینجا آزمایش سرطان شرح داده می شود.
هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند سرطان را به طور دقیق تشخیص دهد. ارزیابی کامل بیمار برای تشخیص اینکه فرد سرطان دارد یا مبتلا به بیماری دیگری است که علائم آن مشابه سرطان میباشد، معمولا نیاز به شرح حال کامل و معاینه فیزیکی همراه با آزمایش های تشخیصی دارد. این آزمایش سرطان به دنبال نشانگرهای تومور، که گاهی اوقات نشانگرهای سرطانی نامیده میشوند، در خون، ادرار یا بافتهای بدن میباشد. برخی از علائم تومور مختص یک نوع بیماری و برخی دیگر را می توان در انواع مختلفی از سرطان ها یافت.
از آنجایی که علائم تومور میتوانند در برخی شرایط غیرسرطانی نیز ظاهر شوند، آزمایش های علائم تومور معمولاً برای تشخیص سرطان یا غربالگری برای افرادی که در معرض خطر کم بیماری هستند استفاده نمیشود. این آزمایش ها اغلب بر روی افرادی انجام می شود که قبلاً سرطان در آنها تشخیص داده شده است یا علائم جدی در خود یا سابقا در خانواده داشته باشند. تومور مارکرها می توانند به‌شما کمک کنند که بفهمید آیا سرطان شما گسترش یافته است یا خیر و آیا درمان در شما موثر است یا اینکه آیا سرطان شما پس‌از اتمام درمان عود کرده است یا خیر.
نتایج حاصل از انجام آزمایش سرطان
انواع آزمایش سرطان:
شیمی بالینی از فرآیندهای شیمیایی اندازه گیری سطوح اجزای شیمیایی در مایعات و بافتهای بدن استفاده می کند. رایج ترین نمونه های مورد استفاده در شیمی بالینی خون و ادرار هستند. آزمایش های مختلفی برای تشخیص و اندازه‌گیری تقریباً هر نوع ماده شیمیایی درخون یا ادرار وجود دارد. اجزاء مورد بررسی ممکن است شامل گلوکز خون، الکترولیت ها، آنزیم ها، هورمون ها، لیپیدها (چربی ها)، سایر مواد متابولیک و پروتئین ها باشد.
موارد زیر برخی از رایج ترین تستهای آزمایشگاهی هستند:
آزمایش خون
شمارش کامل خون
آزمایش ادرار
تومور مارکرها
درصورتی که پزشک معالج شما مشکوک به سرطان باشد آزمایش خون اولین مرحله برای تشخیص قطعی بیماری میباشد.
نمونه های خون گرفته شده برای آزمایش سرطان در آزمایشگاه ازنظر علائم سرطان مورد آزمایش قرار می گیرند. سایر آزمایش های خون ممکن است پروتئین یا سایر مواد ساخته شده توسط سرطان را پیدا کند. آزمایش خون همچنین می تواند مشخص کند که اندامهای شما چقدر خوب کار می کنند.
اکثر آزمایش های خون به تنهایی برای تشخیص سرطان استفاده نمی شوند و برداشتن نمونه از سلول ها نیز برای تشخیص لازم است. انجام هر نوع از آزمایش خون در آزمایش سرطان نیازی نیست که ناشتا باشید اما خوب است که‌آب زیاد بنوشید.
همه افراد مبتلا به سرطان به آزمایش سلول تومور در گردش نیاز ندارند. این آزمایش‌ها گاهی برای سرطان‌سینه، سرطان‌روده بزرگ و سرطان‌پروستات استفاده میشوند.
هدف آزمایش های غربالگری سرطان، یافتن سرطان قبل ایجاد علائم و زمانی است که درمان موفقیت آمیز آن آسان تر باشد. یک تست غربالگری موثر آزمایشی است که سرطان را زود تشخیص دهد و احتمال مرگ فردی‌که بطور منظم غربالگری می شود را کاهش دهد.
این روش مزایای بالقوه بیشتری نسبت به مضرات دارد.(مضرات احتمالی آزمایش های غربالگری شامل خونریزی یا سایر آسیب‌های فیزیکی بصورت زودگذر و کوتاه مدت میباشد.)
تصویربرداری فرآیند تولید تصاویر کاربردی از ساختارها و اندام های بدن است. تشخیص تومورها و سایر ناهنجاری ها، تعیین وسعت بیماری لازم است. همچنین ممکن است هنگام انجام بیوپسی و سایر روش های جراحی از تصویربرداری استفاده شود. سه نوع تصویربرداری برای تشخیص سرطان وجود دارد: تصویربرداری انتقالی، تصویربرداری بازتابی و تصویربرداری انتشار که‌هر کدام از فرآیندهای متفاوتی استفاده می کنند.
اشعه ایکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) و فلوروسکوپی معاینات رادیولوژیکی هستند که‌تصاویر آنها با انتقال تولید می شود. در تصویربرداری انتقالی، پرتوی از فوتون های پرانرژی تولید می شود و از ساختار بدن و موارد مورد نظر برای بررسی عبور می کند. این پرتوها بسیار سریع‌از انواع بافتهای کم تراکم مانند ترشحات آبکی، خون و چربی عبور می کند و یک ناحیه تیره روی فیلم اشعه ایکس ایجاد میکند. این تصاویر ماهیچه ها و بافت های همبند (رباط ها، تاندون ها و غضروف ها) خاکستری و استخوان ها سفید بنظر می رسند.
تصویربرداری بازتابی در آزمایش سرطان به نوعی تصویربرداری اطلاق می شود که با ارسال صداهای با فرکانس بالا به قسمت یا اندام مورد بررسی دربدن تولید می شود. این امواج صوتی بسته به تراکم بافتهای موجود، با سرعت‌های متفاوتی از انواع مختلف بافت‌ها و ساختارهای بدن “جهش” میکنند.
امواج صوتی برگشتی به کامپیوتری فرستاده می شود که‌آن ها را تجزیه و تحلیل می کند و تصویری بصری از قسمت یا ساختار بدن تولید می کند. نمونه بارز این نوع تصویربرداری سونوگرافی میباشد. انجام سونوگرافی حتما باید قبل آن آب فراوان بنوشید تا تصاویر اجزای بدن شما که‌مورد نظر میباشد به صورت دقیق درعکس برداری آشکار شود واز خوردن هر گونه مواد غذایی مخصوصا مواد غذایی چرب بپرهیزید. اما همچنان میتوانید چای و آبمیوه را قبل سونوگرافی مصرف کنید.
تصویربرداری انتشار زمانی اتفاق می‌افتد که ذرات ریز هسته‌ای یا انرژی مغناطیسی توسط یک اسکنر تشخیص داده میشوند و توسط کامپیوتر تجزیه و تحلیل میشوند تا تصویری از ساختار بدن یا اندام مورد بررسی ایجاد شود. پزشکی هسته ای برای انتشار ذرات هسته ای از مواد هسته ای استفاده میکند که بطور خاص معاینه وارد بدن می شوند. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)از امواج رادیویی با بکارگیری دستگاهی استفاده میکند که میدان مغناطیسی قوی ایجاد میکند که‌به نوبه خود باعث میشود سلول‌ها فرکانس‌های رادیویی خود را ساطع کنند. تصویربرداری رزونانس مغناطیس از نمونه تصویربرداری های انتشار در آزمایش سرطان میباشد.
انجام آزمایش هایی که جهش در انواع ژن هایی را نشان میدهند که خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهند.
بیوپسی روشی است برای برداشتن بافت یا سلول از بدن برای بررسی زیر میکروسکوپ انجام میشود. برخی بیوپسی ها را میتوان‌در مطب پزشک انجام داد، درحالیکه برخی دیگر باید در بیمارستان انجام شوند. علاوه بر این، برخی نمونه‌برداری‌ها نیاز به استفاده از بی‌حس کننده برای ناحیه مورد نظر دارند، درحالیکه برخی دیگر نیازی به آرام‌بخشی ندارند. پس‌از انجام این آزمایش سرطان ممکن است درمحل بیوپسی کمی کبودی یا خونریزی داشته باشید و شاید فقط یک یا دو روز کمی احساس ناراحتی درمحل مورد نظر داشته باشید.
بیوپسی معمولاً تعیین بدخیم بودن تومور (سرطانی) یا تعیین علت عفونت یا التهاب غیرقابل توضیح انجام می شود. موارد زیر رایج ترین انواع بیوپسی هستند:
غربالگری به‌این معنی است قبل بروز علائم، بدن خود را ازنظر سرطان‌بررسی کنید. انجام آزمایش های غربالگری بطور منظم ممکن است سرطان‌سینه، سرطان‌ریه، سرطان دهانه رحم و کولون را زود هنگام پیدا کند و دراین صورت است که درمان با موفقیت بیشتری انجام میشود و بهترین نتیجه را دارد. غربالگری منظم مهم است. به‌این دلیل که هیچ آزمایش غربالگری 100٪ دقیق نیست و بدن شما با گذشت زمان تغییر میکند.
نشان داده شده است ماموگرافی غربالگری مرگ و میر ناشی از سرطان‌سینه را دربین زنان 40 تا 74 ساله، بویژه زنان 50 تا 69 ساله کاهش می دهد. گروه های متخصص بطور کلی توصیه میکنند که غربالگری از سن 50 سالگی برای زنان درمعرض خطر متوسط شروع شود. ماموگرافی عکس برداری با استفاده‌از دستگاه هایی است اشعه ایکس ساطع میکنند. بسیاری زنان، ماموگرافی بهترین راه برای تشخیص زودهنگام سرطان‌سینه است، زمانیکه درمان آن آسان تر است و قبل اینکه اندازه کافی تومور بزرگ شود که موجب ایجاد علائم بیماری شود.
تستهای ویروس پاپیلومای انسانی و تست پاپ از جمله تستهای غربالگری سرطان‌دهانه رحم هستند که میتوانند به تنهایی یا بصورت ترکیبی مورد استفاده قرار گیرند. این آزمایش ها از ابتلا به‌این بیماری جلوگیری میکنند، زیرا به سلولهای غیرطبیعی اجازه میدهند قبل از تبدیل شدن به سرطان، پیدا و درمان شوند. متخصصین بطور کلی توصیه میکنند که انجام این آزمایش از 21 سالگی شروع شود و در65 سالگی به پایان برسد.
برخی از آزمایشاتی که میتوانند به غربالگری و تشخیص سرطان‌رحم کمک کنند عبارتند از:
سرطان کولورکتال تقریباً همیشه از پولیپ های پیش سرطانی (رشدهای غیرطبیعی)در روده بزرگ یا رکتوم ایجاد میشود. آزمایش های غربالگری می توانند پولیپهای پیش سرطانی را پیدا کنند، بنابراین میتوان آنها را قبل تبدیل شدن به سرطان‌برداشت. آزمایش های غربالگری همچنین میتوانند سرطان‌کولورکتال را بصورت زود هنگام، زمانیکه درمان میتواند بهترین نتیجه را در بر داشته باشد و موفقیت آمیز باشد، پیدا کند.
انجام چندین آزمایش غربالگری،از جمله کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی، و آزمایش مدفوع آزمایش های خون مخفی مدفوع با حساسیت بالا و آزمایش های DNA مدفوع خطر مرگ ناشی از سرطان کولورکتال را کاهش میدهند. کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی علاوه بر تشخیص زودهنگام‌سرطان کولورکتال، می تواند به جلوگیری از پیشرفت این بیماری کمک کند. توصیه پزشکان این است افرادی که در معرض متوسط خطر ابتلا به سرطان کولورکتال هستند، غربالگری را با یکی‌از این تست ها در سنین 45 یا 50 تا 75 سالگی انجام دهند.
توموگرافی کامپیوتری مارپیچ با دوز پایین، نوعی سی تی اسکن است که مرگ و میر ناشی‌از سرطان ریه را دربین افراد سیگاری کاهش میدهد. غربالگری‌در افراد سیگاری یا افرادی که سابقا سیگاری بوده اند در سنین 50 تا 80 سالگی توصیه میشود. همچنین غربالگری‌در افرادی که‌سابقا مبتلا به سرطان ریه بوده اند و یا سابقه ابتلا به‌این بیماری دریکی‌از افراد خانواده آن ها هست ضروری میباشد. مورد دیگری که انجام غربالگری در سرطان ریه را مهم میکند داشتن بیماری های ریوی درفرد و یا بصورت ارثی دریکی‌از افراد خانواده میباشد.
مدت زمان انجام غربالگری فردی به‌فرد دیگر متفاوت میباشد و تا زمانی انجام میشود که خطر ابتلا به سرطان‌ریه رد شود. انجام غربالگری سرطان‌ریه در آزمایش سرطان باید به موارد زیر دقت کنید:
اگر عفونت دستگاه تنفسی دارید به پزشک خود اطلاع دهید. دراین صورت پزشک توصیه کند غربالگری را تا یک ماه پس‌از برطرف شدن علائم و نشانه‌های شما‌به تعویق بیندازید. عفونت‌های تنفسی میتوانند باعث ایجاد ناهنجاری‌هایی در سی‌تی اسکن شوند که ممکن است بررسی نیاز به اسکن یا آزمایش های بیشتری داشته باشد. با صبر کردن برای رفع عفونت میتوان از انجام این آزمایش های اضافی جلوگیری کرد.
این قسمت به آزمایش خون آلفا فتوپروتئین، ام آر آی سینه، تست CA-125، معاینات بالینی پستانی، تست های تشخیصی زود هنگام، تست PSA و معاینات پوستی پرداخته می شود.
گاهی اوقات از آزمایش خون آلفا فتوپروتئین همراه با سونوگرافی کبد برای تشخیص زودهنگام سرطان‌کبد برای افراد درمعرض خطر بالای این بیماری استفاده میشود.
آزمایش تصویربرداری MRI سینه اغلب زنانی که دارای جهش مضر در ژن BRCA1 یا ژن BRCA2 هستند استفاده میشود. این جهش ها خطر ابتلا به سرطان‌سینه و همچنین سرطانهای دیگر را افزایش می دهد.
آزمایش خون CA-125 ،اغلب همراه با سونوگرافی ترانس واژینال انجام میشود، ممکن است تشخیص زودهنگام سرطان‌تخمدان، بویژه در زنانی دارای نشانه های افزایش خطر ابتلا به‌این بیماری را دارند، مورد استفاده قرار گیرد. اگرچه این آزمایش میتواند به تشخیص سرطان‌تخمدان در زنانی دارای علائم هستند کمک کند و میتواند ارزیابی عود سرطان‌در زنانی که قبلاً به‌این بیماری مبتلا شده‌اند، استفاده شود، اما مطالعات انجام شده نشان داده است که انجام یک تست غربالگری سرطان‌تخمدان نیز میتواند بسیار موثر باشد.
بررسی معمول سینه ها توسط پزشک متخصص ( معاینه پستان بالینی ) یا توسط خود زنان ( خودآزمایی پستان ) نشان داده نشده است که مرگ و میر ناشی از سرطان سینه را کاهش دهد. اما درصورت تشخیص زود هنگام امکان بهبود بیماری بسیار زیاد میباشد.
آزمایش های تشخیص زودهنگام چند سرطانی آزمایش هایی هستند که میزان سیگنال‌های بیولوژیکی را در مایعات بدن ممکن است توسط سلولهای سرطانی دفع میشوند، اندازه گیری کنند. این سیگنال ها بعنوان نشانه های تومور نیز شناخته میشوند. بسته به سیگنال هایی که این تست اندازه گیری میکند، ممکن است چندین نوع مختلف سرطان را شناسایی کند و اینکه آیا این تست غربالگری سرطان‌در افراد بدون علائم مؤثر است یا خیر، ناشناخته است. با این حال انجام این تست توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده هنوز تایید نشده است؛ اما پزشک معالج شما بنا به تشخیص خود میتواند انجام آن را تجویز کند.
آزمایش خون آنتی ژن اختصاصی پروستات که اغلب همراه با معاینه دیجیتال رکتوم غربالگری سرطان‌پروستات استفاده میشود را میگویند. با این حال، این روش‌برای مردان جهت آزمایش توصیه نمیشود. زیرا بیشتر سرطانهای پروستات که با این روش شناسایی میشوند اصلا کشنده نیستند و درواقع نیازی به انجام این آزمایش نیست و همچنین با انجام آزمایش های دیگر و تشخیص زود هنگام قابل درمان هستند.
پزشکان اغلب توصیه میکنند افرادی که درمعرض خطر ابتلا به سرطان پوست هستند، پوست خود را بطور منظم معاینه کنند یا به‌یک پزشک مراجعه کنند. البته ثابت نشده است چنین آزمایشاتی خطر مرگ ناشی از سرطان‌پوست را کاهش میدهد. با این حال، افراد بایداز تغییرات پوست خود مانند خال جدید یا تغییر خال موجود آگاه باشند و فوراً این موارد را به پزشک خود گزارش کنند.
یک آزمایش تصویربرداری میتواند تصاویری از تخمدان ها و رحم زنان ایجاد کند. همچنین گاهی اوقات‌در زنانی که درمعرض خطر ابتلا به سرطان‌تخمدان هستند بدلیل اینکه حامل جهش مضر ژن ها میباشند و یا سرطان‌آندومتر استفاده میشود. اما انجام این تست مرگ و میر ناشی از این دو سرطان را کاهش نمیدهد.
کولونوسکپی مجازی اجازه میدهد تا کولون و رکتوم از خارج از بدن مورد بررسی قرار گیرند. اگرچه خطر مرگ و میر ناشی از سرطان‌کولورکتال را کاهش نمیدهد و ممکن است مشکلات احتمالی خارج از روده بزرگ را نشان دهد.
