پرتودرمانی چیست؟ مرکز پرتو درمانی غرب تهران - آروین کلینیک

احتمالا تا کنون نام پرتودرمانی را بارها و بارها شنیده اید؛البته این واژه کمی هم خوفناک به نظر می رسد چرا که عمدتا در پیوند با بیماری سرطان نامش را شنیده اید! هرچند این ترس مشخصا ناشی از عدم آگاهی افراد است چرا که این روش علمی،مربوط به هر نوع بیماری که باشد،روشی بسیار علمی و پیشرفته است.

اگر شما در خانواده خود و یا اطرافیانتان افرادی را میشناسید که با سرطان درحال مبارزه هستند حتما نام پرتودرمانی،اشعه درمانی و یا رادیو تراپی به گوش تان خورده؛اما باید بگوییم هر سه این ها یکی هستند و فرقی باهم ندارند. پرتودرمانی از اشعه های x، گاما و ذرات باردار دیگری استفاده می کند که همگی بسیار پرانرژی اند و با مکانیسمی که توضیح می دهیم ،اندازه تومور های سرطانی را به مرور کوچک می کنند و در نهایت باعث مرگ سلول های سرطانی می شوند.به عبارت بهتر اشعه های مورد اشاره دشمنان خونی سلول های سرطانی اند و با یک حملات گازانبری،دخل آنها را می آورند!

بعضی می پرسند آیا برای انجام پرتو درمانی نیاز به بستری بیمار هست؟ پاسخ به این پرسش منفی است و بیمار برای استفاده از این روش درمانی نیازی به بستری شدن ندارد و می تواند به صورت معمول در بین بیماران سرپایی از این خدمت در بهترین مرکز درمان سرطان بهره ببرند.

مکانیسم درمان توسط پرتودرمانی

در ابتدای این اشاره کردیم که اشعه های پرانرژی در پرتودرمانی باعث تقلیل اندازه سلول های سرطانی و نهایتا مرگ این سلول ها می شوند. اما جالب است بدانید که مکانسیم این اشعه ها ضربه زدن به DNA سلول های سرطانی است. DNA  همان مولکول داخل سلول ها است که اطلاعات ژنتیکی موجود زنده را از یک نسل به نسل دیگر باخود حمل می کند.در سلول سرطانی،دی ان ای در واقع هم قلب است و هم مغز و اشعه های سنگین پرتودرمانگر،قلب و مغز این سلول ها را نشانه می رود.

ماجرا اینگونه است که یک سلول سرطانی با آسیبی که از  اشعه ها می بیند،دیگر توان بازسازی و تقسیم سلولی ندارد و به زودی از بین می رود.همانطور که می دانید سلول با تقسیم خویش به حیاتش ادامه می دهد و کافیست این قابلیت از یک سلول بدخیم گرفته شود.

رادیو تراپی خارجی چیست و چه نوع سرطان های را درمان می کند؟

از این نوع پرتودرمانی اغلب برای درمان بیماری های سرپایی استفاده می کنند، البته که از این نوع رادیوتراپی برای درمان سرطان ها کمک گرفته می شود، دستگاه های غول پیکری دارند که در حین انجام پروسه ی درمانی سر و صدای زیادی به پا می کنند. لازم به ذکر است این دستگاه ها هیچ گونه تماس فیزیکی با بیمار برقرار نمی کنند و تنها به دور وی چرخ می زند و پرتوهای را به زوایای مختلف نقطه مشخصی از بدن بیمار ساطع می کند.

برای انجام این نوع رادیوتراپی نیاز است بیمار بی حرکت بر روی تختی دراز بکشد. از این نوع رادیوتراپی برای درمان انواع سرطان ها از قبیل: سرطان پستان، رکتوم، مثانه، حنجره، مغز، پانکراس، گردن، ریه و پروستات مورد استفاده قرا می گیرد. علاوه بر آن ها ممکن است برای تسکین درد های ناشی از متاستاز سرطان در بدن از این دستگاه کمک بگیرند. عموماٌ رادیوتراپی خارجی را در یک بار یا در چند مرحله تابش پرتو به مدت حداکثر دو هفته انجام می دهند.

پرتودرمانی داخلی چیست و چه کاربردی دارد؟

براکی تراپی یا همان پرتودرمانی داخلی یک روش موضعی برای درمان سرطان شناخته می شود، به طوری منبع اصلی اشعه رادیواکتیو در داخل بافت تومور ها یا در مجاور آن ها قرار دارد. این روش درمانی محدود به درمان تومور ها است و بافت های سالم اطراف آن را شامل نمی شود. اغلب موارد برای درمان سرطان سر و گردن، دهانه رحم، کیسه صفرا، معده، مری و چشم کاربرد دارد. مدت زمان صرف شده برای انجام این نوع رادیوتراپی حدوداٌ 10 دقیقه است. پزشک این نوع رادیوتراپی به عنوان درمانی مکملی به همراه سایر روش های درمان سرطان به کار می گیرد.

روش انجام پرتودرمانی

پرتودرمانی روش های گوناگونی دارد که در ادامه با آنها آشنا خواهید شد.توضیح مهم این است که اگر یک ماشین در خارج از بدن اقدام به پرتاب  اشعه کند، نام پرتو درمانی خارجی خواهد داشت و  چنانچه در مجاورت سلول های سرطانی از مواد رادیواکتیو استفاده شود، نام این کار، پرتودرمانی داخلی خواهد بود. پرتودرمانی سیستمیک نیز یکی دیگر از روش های پرتودرمانی است ،به گونه ای که  ماده رادیواکتیو به بیمار خورانده می شود و یا بشکل وریدی در بدن بیمار تزریق می گردد تا از راه رگ های خونی به جنگ با سلول های سرطانی برای  نابودی آن ها برود.

چه عواملی بر نوع پرتودرمانی تاثیر می گذارد؟

همانطور که می دایند پرتودهی می تواند توسط منبعی درونی و یا بیرونی انجام شود، انتخاب هر کدام از ان ها بسته به عواملی دارد که در ادامه به برخی از موارد آن اشاره خواهیم کرد:

1. نوع سرطان ایجاد شده در بدن
2. اندازه و نوع تومور ها
3. نقطه رویش تومور در بدن
4. سوابق پزشکی و سلامت عمومی بیمار
5. فاصله تومور با بافت های سالم اطراف آن
6. سن و شرایط و سبک زندگی بیمار نیز موثر می باشد.

پرتو درمانی در کدام مرحله از درمان انجام می شود؟

بستگی به‌صلاحدید متخصص رادیوانکولوژی دارد پزشک وضعیت بالینی را بررسی میکند و بر اساس نیاز قبل ازعمل برای کوچک کردن حجم تومور ، بعد ازعمل برای پاکسازی و ازبین بردن بقایای تومور ویا به‌تنهایی تجویز میکند.

مراحل درمان پرتودرمانی

به طور کلی به دو مرحله تقسیم میشود.

• مرحله نخست این است که‌پرونده دست فیزیسیست میرود و طرح درمان را بررسی میکند.بعد ازاینکه طرح درمان مشخص شد و پزشک تائید کرد مداوا شروع میشود .
• بیمار به‌اتاق درمان میرود جایی که‌دستگاه پرتو درمانی درآن قرار دارد.کارشناسان رادیوتراپی به‌شما کمک می کنند تا به‌حالت مناسب روی تخت دراز بکشید و به‌کمک فیکساتور ترموپلاستیک قسمتی که‌قرار است تحت اشعه قرار بگیرد ثابت و بی حرکت میکنند.

آیا پرتو درمانی درد دارد ؟

به‌هیچ عنوان رادیوتراپی  یا همان پرتودرمانی درد ندارد زیرا به‌هیچ عنوان با بدن ارتباطی برقرار نمی کند و اشعه ای که‌ازآن خارج میشود را نه میبینیم و نه حس میکنیم .فیکساتورهای ترموپلاستیک هم منحصر به‌فرد هستند و دقیقاً اندازه ی خود بیمار و طوری که‌هنگام استفاده احساس راحتی کنید ساخته میشوند.

علامت گذاری بر روی پوست حین پرتودرمانی برای چه منظوری انجام می شود؟

برای تعیین نحوه و محل درمان تعیین شده روی پوست در پرتودرمانی ، با ماژیک و برچسب های مخصوص علامت گذاری میشود وممکن است روی پوست بصورت سطحی خالکوبی کنند همه ی این کارهای برای دقت معالجه است و نباید این علائم را دستکاری یا جابه‌جا و یا حتی پررنگ کنیم .درصورت کمرنگ و پاک شدن باید به‌پزشک متخصص مربوطه مراجعه کنید تا با خواندن پرونده علامت گذاری را مجدد انجام دهد .

چند بار برای درمان توسط پرتودرمانی باید مراجعه کنیم؟

معمولاً درمان با پرتودرمانی 5 جلسه درهفته میباشد. درساعتی که‌توسط مرکز درمان سرطان برای شما مشخص میشود باید مراجعه کنید اگر بیشتر ازاین به‌معالجه نیاز داشته باشید پزشک به‌شما میگویند.

هر جلسه پرتو درمانی چقدر زمان می برد؟

جلسه ی اول بین 15 تا 30 دقیقه است اما مدت پرتو درمانی چند دقیقه تا چند ثانیه بیشتر طول نمی کشد و دراین مدت اصلاً نباید تکان بخورید حتی نباید عضلات را شل یا سفت کنید یا نفس عمیق بکشید که‌باعث حرکت اندام ها شود.

توضیحات بیشتر درباره پرتو درمانی

احتمالا تا کنون نام پرتودرمانی را بارها و بارها شنیده اید؛البته شنیدن این واژه  ممکن است کمی هم خوفناک بنظر میرسد چرا که‌عمدتا درپیوند با بیماری سرطان نامش را شنیده اید!هرچند این ترس مشخصا ناشی ازعدم آگاهی افراد است چرا که‌این روش علمی،مربوط به‌هر نوع بیماری که‌باشد،روشی بسیار علمی و پیشرفته است.

اگر شما درخانواده خود و یا اطرافیانتان افرادی را میشناسید که‌با سرطان درحال مبارزه هستند حتما نام پرتودرمانی،اشعه درمانی و یا رادیو تراپی به‌گوش تان خورده؛اما باید بگوییم هر سه این ها یکی هستند و فرقی باهم ندارند و تنها دراسم متفاوت میباشند.

پرتودرمانی ازاشعه های x، گاما و ذرات باردار دیگری استفاده میکند که‌همگی بسیار پرانرژی اند و با مکانیسمی که‌توضیح میدهیم ،اندازه تومور های سرطانی را بمرور کوچک میکنند و درنهایت باعث مرگ سلول های سرطانی میشوند.به‌عبارت بهتر اشعه های مورد اشاره دشمنان خونی سلول های سرطانی اند و با یک حملات گازانبری،دخل آنها را می آورند!

بعضی میپرسند آیا برای انجام پرتو درمانی نیاز به‌بستری بیمار هست؟ پاسخ به‌‌این پرسش منفی است و بیمار برای استفاده ازاین روش معالجه نیازی به‌بستری شدن ندارد و میتواند به‌صورت معمول دربین بیماران سرپایی ازاین خدمت دربهترین مرکز درمان سرطان بهره ببرند.

مکانیسم درمان توسط پرتودرمانی به چه صورت است؟

درابتدای توضیحات به‌این موضوع اشاره کردیم که‌اشعه های پرانرژی در پرتودرمانی باعث کوچک شدن اندازه سلول های سرطانی و نهایتا مرگ این سلول ها میشوند. اما جالب است بدانید که‌مکانسیم این اشعه ها ضربه زدن به DNA سلول های سرطانی است.

DNA  همان مولکول داخل سلول ها است که‌اطلاعات ژنتیکی موجود زنده را ازیک نسل به‌نسل دیگر باخود حمل میکند.درسلول سرطانی، دی ان ای درواقع هم قلب است و هم مغز و اشعه های سنگین پرتودرمانگر،قلب و مغز این سلول ها را نشانه میرود.

ماجرا اینگونه است که یک سلول سرطانی با آسیبی که ازاشعه ها میبیند،دیگر توان بازسازی و تقسیم سلولی ندارد و بزودی از بین میرود.همانطور که‌میدانید سلول با تقسیم خویش به‌حیاتش ادامه میدهد و کافیست این قابلیت ازیک سلول بدخیم گرفته شود.

پرتوردمانی با ساطع کردن اشعه ازطریق دستگاهی که‌دراطراف شما به‌چرخش درمیاید سلول های سرطانی را درست درهمان قسمت که‌هستند ازبین میبرد و یا باعث تضعیف آنها برای سهولت کار هنگام جراحی میشود.  پرتودرمانی عمدتا به‌دو روش انجام میگیرد که این روش ها عبارتند از:

• پرتو درمانی خارجی
• پرتودرمانی داخلی

پرتودرمانی خارجی چیست و چه نوع سرطان های را درمان می کند؟

ازاین نوع پرتودرمانی اغلب برای مداوا بیماری های سرپایی استفاده میکنند، البته که ازاین نوع پرتودرمانی برای مداوای سرطان کمک گرفته میشود،دراین روش معالجه با استفاده ازدستگاه های غول پیکری که‌درحین انجام پروسه ی درمانی سر و صدای کمی بهنگام چرخش دارند استفاده میشود.

لازم به ذکر است این دستگاه ها هیچ گونه تماس فیزیکی با بیمار برقرار نمی کنند وتنها به‌دور وی چرخ میزند و پرتوهای را به‌زوایای مختلف نقطه مشخصی ازبدن بیمار ساطع میکند. برای انجام این نوع رادیوتراپی نیاز است بیمار بی حرکت بر روی تختی دراز بکشد.

ذاز این نوع رادیوتراپی برای معالجه انواع سرطان ها از قبیل: سرطان پستان، رکتوم، مثانه، حنجره، مغز، پانکراس، گردن، ریه و پروستات مورد استفاده قرا میگیرد. علاوه بر آن ها ممکن است برای تسکین درد های ناشی ازمتاستاز سرطان دربدن ازاین دستگاه کمک بگیرند. عموماٌ رادیوتراپی خارجی را دریک بار یا درچند مرحله تابش پرتو بمدت حداکثر دو هفته انجام میدهند.

انواع پرتودرمانی خارجی شامل چه مواردی است؟

پرتودرمانی خارجی بر 6 نوع تقسیم میشوند. این روش پرتودرمانی موضعی از اشعه حاصل از خود دستگاه مربوطه تامین میشود تا به مداوا ختم شود. انواع آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرتودرمانی سه بعدی منسجم
• پرتودرمانی با کمک تصویر
• پرتودرمانی با کمک تصویر
• پرتودرمانی با شدت بالا
• توموتراپی
• پرتودرمانی با پروتون
• رادیوسرجری استریوتاکتیک

پرتو درمانی 3 بعدی منسجم

دراین روش دستگاه اشعه های بازتاب کننده  را ازجهات مختلف به‌سمت منطقه مورد نظرساطع میکند تا دقیقا تومور را مورد هدف قرار دهد. این روش معالجه به‌کاهش آسیب تشعشع به‌بافت‌های طبیعی کمک میکند و با تمرکز بالایی که‌دارد اشعه را دقیقا به‌نقطه مورد نظر تابانده و باعث میشود سلول های سالم دچار آسیب کمتری شوند.

پرتو درمانی با کمک تصویر

این مدل نمایی از پرتو درمانی  سه بعدی است که‌درآن ابزار تصویربرداری (مانند سی تی اسکن) قبل ازهر مداوا انجام میشود. این کار به‌متخصص انکولوژیست رادیواکتیو اجازه میدهد تا موقعیت بیمار را بسنجد و درصورت لزوم پرتو را مجدداً روی منطقه مورد نظر متمرکز کند تا مطمئن شود که‌پرتوهای تابشی دقیقاً روی تومور متمرکز شده‌اند و هیچ آسیبی به‌بافت سالم وارد نخواهند کرد.

پرتودرمانی با شدت بالا

این روش معالجه قدرت برخی ازپرتوها را درمناطق خاصی تغییر میدهد. و اجازه میدهد تا دوزهای قوی تر به‌قسمت های خاصی ازتومور برسد و به‌کاهش آسیب به‌بافت های طبیعی بدن کمک میکند وبا کمترین آسیبی به آنها روند معالجه و بهبودی فرد را به انجام میرساند.

هلیکا – توموتراپی

این روش نیز نوع دیگری از پرتو درمانی با شدت بالا میباشد که‌تابش اشعه پرتودرمانی را به‌روشی خاص انجام میدهد. برای انجام این روش مداوا، دستگاه پرتودرمانی دسته پرتوهای کوچک زیادی را اززوایای مختلف اطراف بدن به‌تومور ساطع میکند و باعث میشود تشعشع با دقت بالاتری به‌سلول سرطانی تابانده شود.

پرتودرمانی با پروتون

دراینگونه درمان ازپرتوهای پروتون به جای فوتون یا الکترون استفاده میکنند. پروتون‌ها بخش‌هایی ازاتم‌ها هستند که‌آسیب کمی به‌بافت‌هایی که‌ازآن‌ها عبور میکنند وارد میکنند، اما درکشتن سلول‌ها درانتهای مسیر بسیار خوب عمل میکنند.

این بدان معناست که‌تابش پرتو پروتون ممکن است بتواند پرتوهای بیشتری را به‌تومور برساند و در عین حال عوارض جانبی را بر روی بافت‌های طبیعی کاهش دهد. پروتون‌ها را فقط میتوان توسط یک ماشین مخصوص بنام سیکلوترون یا سینکروترون خارج کرد. پرتوهای پروتون نامرئی هستند و درهنگام عبور ازپوست به‌سمت سلول سرطانی قابل احساس نیستند.

رادیوسرجری استریوتاکتیک

این روش بر خلاف اسمی که‌دارد جراحی به‌حساب نمی آید، بلکه نوعی پرتودرمانی است که‌معمولاً دریک جلسه، دوز زیادی ازاشعه را به‌ناحیه آلوده به‌سرطان میدهد. رادیوسرجری برای تومورهای مغزی و سایر تومورهای داخل سر استفاده میشود.

هنگامی که‌محل دقیق توموربعد ازاسکن مغز مشخص شد، تشعشع اززوایای مختلف به آن ناحیه فرستاده میشود. هدف این تابش بسیار دقیق است و تا حد امکان بر بافت های مجاور تأثیر نمیگذارد. و به آن “رادیوسرجری” میگویند زیرا محلی که‌اشعه های پرتودرمانی را میرساند بسیار دقیق است، تقریباً مانند جراحی. اما به‌هیچ وجه برش یا برشی وجود ندارد.

پرتودرمانی داخلی چیست و چه کاربردی دارد؟

براکی تراپی یا همان پرتودرمانی داخلی یک روش موضعی برای درمان سرطان شناخته میشود، بطوری منبع اصلی اشعه رادیواکتیو درداخل بافت تومور ها یا در مجاور آن ها قرار دارد. این روش درمانی محدود به‌معالجه تومور ها است و بافت های سالم اطراف آن را شامل نمی شود.

اغلب موارد برای معالجه سرطان سر و گردن، دهانه رحم، کیسه صفرا، معده، مری و چشم کاربرد دارد. مدت زمان صرف شده برای انجام این نوع رادیوتراپی حدوداٌ 10 دقیقه است. پزشک این نوع رادیوتراپی بعنوان درمانی مکملی به‌همراه سایر روش های درمان سرطان به‌کار میگیرد.

روش انجام پرتودرمانی

پرتودرمانی روشهای گوناگونی دارد که درادامه با آنها آشنا خواهید شد. توضیح مهم این است که‌اگر یک ماشین درخارج ازبدن اقدام به‌پرتاب  اشعه کند، نام پرتودرمانی خارجی خواهد داشت و چنانچه درمجاورت سلولهای سرطانی از مواد رادیواکتیو استفاده شود.

نام این کار، پرتودرمانی داخلی خواهد بود. پرتودرمانی سیستمیک نیز یکی دیگر ازروشهای پرتودرمانی است ،به‌گونه ای که‌ماده رادیواکتیو به‌بیمار خورانده میشود و یا بشکل وریدی دربدن بیمار تزریق میگردد تا ازراه رگ های خونی به‌جنگ با سلولهای سرطانی برای  نابودی آن ها برود.

چه عواملی بر نوع پرتودرمانی تاثیر می گذارد؟

همانطور که‌آگاه هستید تاباندن اشعه پرتودرمانی میتواند توسط منبعی درونی و یا بیرونی انجام شود، انتخاب هر کدام ازان ها بسته به‌عواملی دارد که‌درادامه به‌برخی ازموارد آن اشاره خواهیم کرد متفاوت خواهد بود که‌عبارتند از:

• نوع سرطان ایجاد شده دربدن
• اندازه و نوع تومورها
• نقطه رویش تومور دربدن
• سوابق پزشکی و سلامت عمومی بیمار
• فاصله تومور با بافت های سالم اطراف آن
• سن و شرایط و سبک زندگی بیمار نیز موثر میباشد.
• میزان گسترش بافت سرطانی به‌اعضای دیگر بدن
• مدت زمان ابتلا
• محل قرارگیری بافت سرطانی

تفاوت پرتودرمانی و شیمی درمانی در چیست؟

بعضی خیال می کنند پرتودرمانی ،همان شیمی درمانی است؛این تصوری اشتباه است.البته باید تاکید کنیم که‌شیمی درمانی هم مانند پرتو درمانی ،یکی ازروشهای مداوای سلولهای سرطانی است اما با این تفاوت که‌درآن ازداروهای ترکیبی برای مبارزه با این سلول ها سود میبرند.

جدای ازاین ،پرتودرمانی سلولهای سرطانی اندامی مشخص را هدف قرار می دهد و گریبانگیر همان اندام را میگیرد اما شیمی درمانی تمام بدن بیمار را تحت تاثیر خود قرار میدهد و موضعی خاص برای اقدام ندارد.

این را هم باید اضافه کنیم که پرتودرمانی دراکثر مواقع برای ازمیان بردن تومورهای اولیه بکار میرود اما شیمی درمانی دربازه های زمانی و وضعیت های متفاوت بیماری و همچنین با کاربردهای گونا گون ازجمله نابودی سرطان، کاهش اندازه تومور قبل ازدیگر درمان ها، نابودی سلولهای سرطانی بعد ازسایر معالجات، ایجاد آمادگی برای پیوند مغز استخوان و یا سلول های بنیادی و درنهایت درتسکین علامات و پیامدهای تلخ ناشی ازسرطان مورد استفاده قرار میگیرد.

ضرورت دارد از این نکته آگاه باشید که‌این دو تکنیک معالجه و مقابله با سرطان، هریک برای بازه های زمانی خاص درطول دوره بیماری قابل استفاده هستند و برای انجام هرکدام از آنها نیاز به‌تشخیص طبی و تخصصی پزشک متخصص ضرورت دارد.

دیگر تفاوت این نوع  معالجه عبارت است ازاستفاده ازاشعه در درمان پرتودرمانی و استفاده ازداروهای شیمیایی در شیمی درمانی و طریقه دریافت دارو درانها اما هر دو روش کاملا علمی و تایید شده هستند و تنها توسط پزشک متخصص و درکلینیک باید صورت بگیرند.

آیا انجام پرتودرمانی فوایدی هم دارد؟

کنترل و یا توقف رشد تومور سرطانی:پرتودرمانی به‌دلیل توانایی که‌درکشتن سلولهای سرطانی و جلوگیری از رشد تومورها دارد یکی ازمحبوب ترین روشهای معالجه سرطان است. پرتودرمانی همچنین میتواند به‌تنهایی یا همراه با سایر اشکال درمان موثر باشد. به عنوان مثال، زیاد اتفاق میفتد که‌برای کوچک کردن تومور ازاین روش استفاده شود، سپس برای برداشتن کامل آن عمل جراحی انجام شود.

درمان سرپایی توسط پرتودرمانی

پرتودرمانی بیشتر از 30 دقیقه درهر جلسه طول نمیکشد و نیازی به‌ماندن دربیمارستان ندارد، به‌ین معنی که‌همچنان میتوانید اززندگی خود درخانه، محل کار و ملاقات با دوستان لذت ببرید.

عوارض احتمالی ناشی از پرتودرمانی

عوارض جانبی پرتودرمانی به‌مکانی که پرتودرمانی میکنید بستگی دارد. آنها همچنین میتوانند ازفردی بفرد دیگر بسیار متفاوت باشند – ما دیده ایم که‌‌بسیاری ازافراد درطول درمان خود عوارض جانبی اندکی یا بدون عوارض را تجربه کرده اند.

ریزش مو بعد از پرتودرمانی

ریزش مو درمیان اکثر درمانهای سرطان رایج است. اگرچه مو اغلب پس ازمعالجه دوباره رشد میکند، اما گاهی اوقات میتواند دائمی باشد.

تحریک پوست حین پرتودرمانی

اگر تشعشع روی یک ناحیه ازبدن شما متمرکز شود، آن قسمت ازپوست ممکن است حساس، خشک یا تحریک شود.

خشکی دهان، گلودرد و مشکل در بلع بعد از پرتودرمانی

این عوارض جانبی ممکن است دربیمارانی که‌ازقفسه سینه اشعه دریافت میکنند ظاهر شود.

پرتودرمانی و حالت تهوع، عفونت مثانه، اسهال یا تکرر ادرار

تابش به‌ناحیه شکم یا لگن شما میتواند باعث ناراحتی معده یا مثانه شود.

ماندگاری عوارض پرتودرمانی چه مدت است؟

عوارض ایجاد شده در پرتودرمانی درهر شخص با توجه به‌طریقه دریافت پرتودرمانی متفاوت خواهد بود. بیشتر عوارض جانبی ناشی ازاین روش ظرف چند ماه پس ازپایان مداوا ازبین میروند. اما برخی ازعوارض جانبی ممکن است پس ازپایان درمان نیز همچنان ادامه پیدا کند، زیرا بهبودی سلولهای سالم که‌در طی پرتودرمانی آسیب دیده اند نیاز به‌زمان دارد.

عوارض جانبی ممکن است توانایی شما را درانجام برخی کارها محدود کند. کاری که میتوانید انجام دهید به‌احساس شما بستگی دارد. برخی ازبیماران میتوانند درحین انجام پرتودرمانی در صورت ترجیح  به‌سر کار بروند یا ازفعالیت هایشان درطول اوقات فراغت لذت ببرند که انجام این کارها تاثیر بسزایی درحفظ روحیه بیماران دارد.

برخی دیگر ممکن است احساس کنند  که‌بیشتر ازحد معمول به‌استراحت نیاز دارند و نمی‌توانند کارهای زیادی انجام دهند. اگر عوارض جانبی آزاردهنده ای دارید که‌بر فعالیت‌های روزانه یا سلامتی شما تأثیر میگذارد، پزشک ممکن است معالجه شما را برای مدتی متوقف کند و برنامه را تغییر دهد یا نوع درمانی را که‌دریافت میکنید تغییر دهد حتما درصورت داشتن عوارض آزار دهنده با پزشک خود صحبت کنید.

از مصرف چه موادی باید در طول پرتودرمانی خودداری کرد؟

انواع خاصی ازمواد غذایی میتوانند بویژه برای بیماران پرتودرمانی خطرناک باشند. این غذاها عبارتند از:

• غذاهای شور : هر ماده غذایی با محتوای سدیم بالا میتواند مسبب آسیب زدن به‌بدن افراد شود
• ماهی خام ازجمله صدف، سوشی، و صدف
• سبزیجات و میوه های بدون پوست لایه برداری میتواند حاوی باکتری هایی باشد که‌ممکن است خطر عفونت دستگاه گوارش را افزایش دهد و ممکن است درطول مداوا هضم آن سخت باشد.
• غذاهای سرخ شده : هضم هر نوع غذای سرخ شده به‌ویژه دشوار است و بهتر است درطول معالجه ازآن اجتناب کنید
• غذاهای ادویه دار : هر غذای تند و تند میتواند باعث تحریک رکتوم و روده و ایجاد ناراحتی و گرفتگی دردستگاه گوارش شود.

تاثیر پرتو درمانی روی اطرافیان

افرادی که پرتودرمانی دریافت میکنند، دربدن خود تشعشع ندارند و رادیواکتیو نیستند. افرادی که‌تشعشعات داخلی و سیستمیک دریافت میکنند میتوانند برای مدت کوتاهی دارای تشعشعات ناسی ازبراکی تراپی باشند.

با پرتوهای داخلی، ممکن است لازم باشد تا زمانی که‌ایمپلنت برداشته نشده است ازلمس بیمار خودداری کنید یا زمانی را که‌خیلی نزدیک به‌آن میگذرانید محدود کنید. با پرتودرمانی سیستمیک، ممکن است مجبور شوید تا چند روز پس از درمان ازمایعات بدن فرد خودداری کنید.

درمورد هر گونه اقدامات احتیاطی با تیم مراقبتهای بهداشتی صحبت کنید تا دقیقاً متوجه شوید که‌بعنوان یک مراقبت درطول مداوا چه کاری باید انجام دهید و چه کاری را نباید انجام دهید.

آیا در طول پرتودرمانی نیاز به رژیم خاصی است؟

تیم مراقبت ازسرطان ممکن است بسته به‌نوع پرتو و ناحیه تحت مداوا تغییراتی را دررژیم غذایی بیمار توصیه کند. درغیر این صورت، خوردن غذای سالم برای قوی ماندن تا حد ممکن درطول پرتو درمانی مهم است.

گاهی تابش اشعه به‌سر، گردن یا ناحیه معده میتواند باعث تهوع شود و ممکن است به‌ارائه وعده‌های غذایی یا میان‌وعده‌های کوچکتر درطول روز و مقدار زیادی آب یا نوشیدنی‌های دیگر کمک کند.

تابش اشعه به‌سر و گردن نیز ممکن است باعث زخم های دهان شود که‌میتواند غذا خوردن را سخت کند. سعی کنید غذاهای نرم درمقادیر کم و غذاهای سرد یا منجمد مانند پودینگ، بستنی یا ماست منجمد را مصرف نمایید.

دیگر روش های پرتودرمانی شامل چه مواردی است؟

پرتودرمانی حین عمل یکی از روش هاست. این درمان با استفاده از پرتودرمانی خارجی یا داخلی، پرتودرمانی را به‌تومور درحین جراحی ارائه میدهد. به‌جراحان اجازه میدهد تا بافت سالم را ازقبل دور کنند. این معالجه زمانی مفید است که‌ اندامهای حیاتی به‌تومور نزدیک باشند.

پرتودرمانی سیستمیک بیماران مواد رادیواکتیو را میبلعند یا تزریق میکنند که‌سلول های سرطانی را هدف قرار میدهد. مواد رادیواکتیو ازطریق بزاق، عرق و ادرار ازبدن خارج میشود. این مایعات رادیواکتیو هستند و افرادی که‌درتماس نزدیک با بیمار هستند باید اقدامات ایمنی توصیه شده توسط تیم پزشکی را انجام دهند. نمونه ای ازاین مداوا با ید رادیواکتیو برای سرطان تیروئید است.

پرتودرمانی رادیویی این یک نوع معالجه سیستمیک است. ازآنتی‌بادی‌های مونوکلونال، که‌پروتئین‌هایی هستند که‌به‌نشانگرهای بسیار خاصی درقسمت بیرونی سلولهای سرطانی جذب میشوند، برای رساندن پرتو مستقیم به‌تومورها استفاده میکند. از آنجایی که‌درمان ازاین آنتی بادی های خاص استفاده میکند، تأثیر کمتری بر بافت طبیعی اطراف دارد. بعنوان مثال ایبریتوماب  است که در معالجه برخی از لنفوم ها استفاده میشود.

حساس کننده های پرتویی و محافظ های رادیویی محققان درحال مطالعه بر روی حساس کننده های پرتویی هستند. اینها موادی هستند که‌به پرتودرمانی کمک میکنند تا تومورها را بهتر ازبین ببرد. رادیوپروتکتورها موادی هستند که‌ازبافت های سالم نزدیک ناحیه مداوا محافظت میکنند. نمونه‌هایی ازحساس‌کننده‌های پرتوی شامل فلوئورواوراسیل (5-FU، آدروسیل) و سیس پلاتین (پلاتینول) هستند. آمیفوستین (اتیل) نمونه ای ازیک محافظ رادیویی است.

آیا پرتودرمانی برای فرد بیمار و اطرافیانش راه حلی ایمن است؟

بیش از100 سال است که‌پزشکان بطور ایمن و مؤثر از پرتودرمانی برای مداوا  سرطان استفاده میکنند

انجام پرتودرمانی خطرعود مجدد سرطان را کاهش میدهد و باعث معالجه سرطانی فعلی به بهترین نحو نیز میشود.

درطول پرتودرمانی به روش خارجی، بیمار رادیواکتیو نمی شود و اشعه دراتاق درمان باقی میماند.

با این حال، پرتودرمانی داخلی باعث میشود که‌پرتو مدتی را دربدن بیمار بماند. در نتیجه، بمراجعه کنندگان محترم  باید این اقدامات ایمنی را رعایت کنند:

• اگر باردار هستید یا کمتر از 18 سال دارید، بیمار را ملاقات نکنید.
• حداقل 1 متر فاصله را با بیمار رعایت نمایید.
• مدت اقامت خود را به 30 دقیقه یا کمتر درروز محدود کنید.

ایمپلنت های دائمی پس ازخروج بیمار ازبیمارستان رادیواکتیو باقی میمانند. به‌همین دلیل بیمار به‌مدت 2 ماه نباید با کودکان یا زنان باردار تماس نزدیک یا بیش از 5 دقیقه داشته باشد.

بطور مشابه، افرادی که پرتودرمانی سیستمیک داشته اند باید ازاقدامات احتیاطی ایمنی استفاده کنند. برای چند روز اول پس ازمعالجه، اقدامات ایمنی زیر را انجام دهید:

• پس ازاستفاده ازتوالت دستهای خود را کاملا بشویید.
• از ظروف و حوله های جداگانه استفاده کنید.
• مایعات زیادی بنوشید تا مواد رادیواکتیو باقیمانده ازبدن خارج شوند.
• ازتماس جنسی خودداری کنید.
• سعی کنید ازتماس با نوزادان، کودکان و زنان باردار خودداری کنید

 سوالات متداول بیماران در مورد پرتودرمانی

سوالات زیادی درمورد پرتودرمانی درپس ذهن افراد قرار میگیرد. دراین قسمت  چند سوال کلیدی که‌قطعا ذهن افراد بسیاری را درگیر میکند صحبت میشود.

تعداد جلسات پرتودرمانی چند جلسه است؟

تعداد جلسات درمان با توجه به‌وضعیت و شرایط بیمار مشخص میگردد اما بطور معمول تعداد جلسات پرتو درمانی پنج روز درهفته است اما دربرخی ازمواقع با توجه به‌وضعیت بیمار ممکن است تعداد جلسات بیشتری طی هفته مشخص گردد .

مدت زمان هر جلسه پرتودرمانی چه مقدار است؟

مدت زمان هر جلسه پرتو درمانی بین پانزده تا سی دقیقه میباشد و دراین فاصله زمانی بهتر است فرد به‌هیچ عنوان اندام های خود را تکان ندهد و در بی حرکتی کامل باشد زیرا ممکن است درصورت تکان خوردن پرتوها با تابش اشتباه به اندامهای دیگر موجب آسیب دیدگی فرد بیمار شوند.

آیا پرتودرمانی دردناک است؟

ازانجا که پرتودرمانی با تابش اشعه همراه است هیچگونه دردی را درطول آن متوجه نخواهید شد و تنا ممکن است صدای دستگاه مقداری اذیت کننده باشد.

برای پرتودرمانی به کجا باید مراجعه کنم؟

پرتودرمانی یکی ازراههای معالجه سرطان خون است که‌درانواع کلینیک ها و یا بیمارستان ها اعم ازدولتی و خصوصی انجام میگیرد اما چه بسا که‌بهتر باشد برای انجام آن به بهترین نحو به‌کلینیک های تخصصی درزمینه سرطان و مداوای سرطان مراجعه نمایید. دراین کلینیک ها پزشکان با استفاده ازبه روزترین اطلاعات و دستگاهها میتوانند شما را تحت معالجه قرار دهند کلینیک آروین یکی ازهمین مراکز است که‌بصورت تخصصی درزمینه سرطان و درمان آن فعال میباشد.

هزینه پرتودرمانی چه مقدار است؟

هزینه پرتودرمانی با توجه به‌موارد متفاوتی محاسبه خواهد شد که‌این هزینه ها درمراکز خصوصی و یا دولتی متفاوت خواهد بود عوامل تاثیر گذار در پرتودرمانی عبارتند از:

• مقدار گسترش سرطان
• تعداد جلسات مورد نیاز
• نوع پرتو درمانی
• کلینیک یا بیمارستانی که به‌آن مراجعه میکنید.
• نوع بیمه ای که دارید
• داروهای مورد نیاز
• تعداد بافت و تومورهای سرطانی

در پایان این که

برای دست یابی به بهترین نتیجه ممکن می توانید از بهترین کلینیک و مرکز درمان سرطانی کمک بگیرید این گونه تا حد زیادی از نگرانی های تان کاسته می شود.